فواید و مضرات نعنا

عرقیات مختلفی در ایران وجود دارد که از گذشته های دور در طب سنتی ایرانی از آن استفاده می شده است. یکی از این عرقیات که فواید آن بسیار زیاد است ، عرق نعنا می باشد ، مقالات وکتب های زیادی در رابطه با این ماده نوشته شده است.

بسیاری از مراجع و کتاب های مربوط به طب گیاهی، تاریخچه تقطیر و تولید عرق های گیاهی را ایران و مردم این کشور می دانند. بر اساس اطلاعات موجود در این کتاب های مرجع، تولید عرق گیاهی به ابن سینا و دوره های پس از او نسبت داده شده است…

 

به نظر می رسد که شروع تقطیر و استخراج رایحه گیاهان با تولید گلاب از گل محمدی آغاز شده و کم کم به مرحله کنونی تولید صدها نوع عرق گیاهی رسیده است. یکی از معروف ترین و رایج ترین عرق های گیاهی موجود در بازار ایران، عرق نعناع است که سوال های بسیاری در مورد آن مطرح است. به همین دلیل سراغ دکتر محمدحسین صالحی سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران رفتیم تا پاسخ این سوال ها را از ایشان بگیریم.

 
فرآیند تولید عرق نعناع چگونه است؟

 

از هر گیاهی مانند برگ نعناع، بیدمشک، ریحان، گل محمدی یا زیره که دارای رایحه و اسانس باشد، می توان عرقیات گیاهی تولید کرد. برای تولید عرق گیاهی، ابتدا آب و ماده معطر که همان گیاه باشد، می جوشانند. پس از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر به صورت سنتی یا صنعتی انجام می شود و مایعی که با تقطیر به دست آمده ، همان آب معطری است که ما ایرانی ها به آنها عرق گیاهی می گوییم. طی فرآیند تبخیر و تقطیر، اسانس و رایحه گیاه داخل مولکول های آب نفوذ می کند و در اصطلاح علمی، آب معطر مقطر تولید می شود. این آب های معطر مقطر، علاوه بر طعم و رایحه خوبشان، خواصی هم برای بدن دارند. ما ایرانی ها معمولا فقط به مایعی که از گلبرگ های گل محمدی تهیه می شود، «گلاب» می گوییم و سایر آب های معطر مقطر را «عرق گیاهی» یا «طبی» می نامیم.

 
مفهوم عبارت «دو آتشه» که روی برخی از عرقیات گیاهی درج می شود، چیست؟

 

اگر میزان گیاه نسبت به حجم آب بیشتر باشد و رایحه و اسانس بیشتری در مولکول های تقطیرشده آب جمع شوند، اصطلاح «دو آتشه» را برای عرق گیاهی به کار می برند. عرق

دو آتشه، همان عرق اشباع شده یا با عطر بسیار غلیظ است. مثلا میزان برگ نعناعی که برای تولید یک شیشه عرق نعناع دو آتشه استفاده می شود، بسیار بیشتر از برگ نعناعی است که برای تولید یک ظرف عرق نعناع معمولی به کار می رود.

 
پس خاصیت عرق های دو آتشه از انواع معمولی شان بیشتر است؟

 

دقیقا همین طور است. از آنجا که ماده موثر در عرقیات گیاهی، اسانس و رایحه موجود در آنهاست، هرچه عرق گیاهی بوی بیشتری داشته باشد، یعنی اسانس بیشتری در مولکول های آب وجود دارد و خواص درمانی بیشتری دارد بنابراین خاصیت ضد نفخ و ضد درد عرق نعناع های دو آتشه، به مراتب از انواع معمولی شان بیشتر است.

 
تفاوت میان عرق نعناع های پاستوریزه و سنتی موجود در بازار چیست؟

 

هر ماده ای که پاستوریزه شود، عاری از وجود هرگونه آلودگی میکروبی و انگلی است پس آلودگی های احتمالی، در عرق نعناع های کارخانه ای که عبارت پاستوریزه روی آنها درج شده، وجود ندارد.

 
یعنی احتمال وجود آلودگی در عرق نعناع هایی که در کارگاه های خانگی و سنتی تهیه می شوند، وجود دارد؟

 

عرق از فرآیند تقطیر به دست می آید و مایعی که تقطیر می شود، کاملا استریل و عاری از هرگونه آلودگی است اما امکان دارد آلودگی از طریق ظرف آلوده یا فردی که عرق را به صورت سنتی تولید و بسته بندی می کند، به محصول نهایی راه یابد. به همین دلیل نمی توانیم بگوییم که عرق نعناع های سنتی کاملا استریل یا کاملا آلوده هستند. اگر عرق نعناع در کارگاه های خانگی با شرایط بهداشتی تهیه و از ظرف های پاکیزه برای بسته بندی آن استفاده شود و خود تولیدکننده هم مسایل بهداشتی را رعایت کند، دیگر نباید نگران وجود آلودگی در آن بود.

 
خاصیت عرق نعناع چیست؟

 

عرق نعناع، فقط حاوی رایحه نعناع ترکیب شده با آب است که خاصیت ضدنفخ، ضددرد و ضداسپاسم (گرفتگی) دارد. از آنجا که تمام ترکیب های نعناع وارد عرقش نمی شود، نمی توان همه خواص برگ نعناع را به عرق آن هم نسبت داد ولی مصرف این عرق گیاهی، پس از غذا و برای رفع دل درد و نفخ یا هضم بهتر غذا مفید است.
آیا میزان مصرف مشخصی برای عرق نعناع وجود دارد؟

 

نه، معمولا میزان استانداردی برای مصرف این عرق های سنتی وجود ندارد و نمی توان حجم کاملا مشخصی برای مصرف آنها برای افراد در گروه های سنی و جنسی مختلف در نظر گرفت. البته می توان پیشنهاد کرد که اگر احساس نفخ و دل درد داشتید، حدود یک استکان در هر وعده، عرق نعناع مصرف کنید. اگر غلظت و بوی عرق نعناع زیاد باشد، می توان به مصرف نصف استکان از آن هم بسنده کرد.

 
آیا منع مصرفی هم برای استفاده از عرق نعناع در افراد خاصی وجود دارد؟

 

نه، فقط افرادی که به خود گیاه نعناع حساسیت دارند و با خوردن آن دچار واکنش های آلرژیک می شوند، نه تنها عرق نعناع، بلکه هیچ یک از محصولاتی را که بر پایه گیاه نعناع تولید شده است، نباید مصرف کنند.

 
بهترین ظرف و مکان برای نگهداری از عرق نعناع چیست؟

 

بهتر است تمام عرق های گیاهی از جمله عرق نعناع در ظرف های شیشه ای نگهداری شود. از آنجا که شیشه های رنگی (مانند شیشه های سبز یا قهوه ای) نور کمتری از خود عبور می دهند، استفاده از آنها برای نگهداری از عرقیات از شیشه های شفاف بهتر است. پس از ظرف های شیشه ای، ظرف های فلزی (مانند ظرف های آلومینیومی) بهترین ظرف ها برای نگهداری از عرق ها هستند. این روزها برای پایین آوردن قیمت نهایی محصول از پلاستیک برای بسته بندی بطری های عرق استفاده می شود اما پلاستیک، برای نگهداری این محصولات مناسب نیست. به همین دلیل بهتر است یا عرقیاتی که در شیشه هستند بخرید یا آنها را پس از خرید در ظرف های شیشه ای رنگی یا فلزی پاکیزه و بدون بو بریزید. تمام عرق های گیاهی باید در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند. اگر فروشنده ای عرق را بیرون از مغازه و در معرض آفتاب قرار داده بود، از خرید محصول او خودداری کنید.

 
بهترین زمان مصرف و نشانه فساد عرق های گیاهی چیست؟

 

معمولا روی بسته بندی عرقیات سنتی تاریخ تولید و انقضا وجود ندارد و گاهی فقط تاریخ تولید روی بسته بندی نوشته می شود. بهتر است عرق های گیاهی را حداکثر ۶ تا ۱۲ ماه پس از تولید مصرف کنید تا از خاصیت آنها بهره مند شوید. فساد عرق گیاهی را هم می توان از ظاهر آن متوجه شد. عرق سالم و عاری از آلودگی، کاملا شفاف است. وجود هر گونه کدورت یا رسوب در عرق های گیاهی می تواند نشان دهنده وجود آلودگی های میکروبی یا قارچ و کپک، درون آنها باشد و باید از مصرف چنین محصولاتی خودداری کرد.

معرفی گیاه آب تره

  آب‌تَره، (نام‌های دیگر: بولاغ اوتی،علف چشمه، شاهی آبی، ترتیزک آبی) (نام علمی: Nasturtium nasturtium-aquaticum, N. microphyllum) گیاهی دارویی از تیرهٔ شب‌بوها به ارتفاع ۱۰ تا ۶۰ سانتی متر با برگ‌های کوچک به رنگ سبز تیره و گل‌های خوشه‌ای کوچک سفید و ساقه‌های خزنده است که از نقاط مختلف آن ریشه‌های کوچک و سفید خارج می‌شود و معمولاً در کنار جوی‌ها و باتلاق‌ها می‌روید.این گیاه مقدار قابل توجهی آهن، کلسیم و اسید فولیک و کمی هم ویتامین‌های ث و آ دارد.

آهن قابل جذب آب‌تره از اسفناج هم بیشتر است و به همین جهت می‌تواند در بهبود کم‌خونی مؤثر باشد. کلسیم آن نیز بیشتر از شیر و ویتامین ث آن از پرتقال بیشتر است.آب‌تره به صورت وحشی در بسیاری از نقاط آسیا و اروپا می‌روید و انسان‌ها از دوران باستان با آن آشنا بوده و خاصیت‌های درمانی گوناگونی را به آن نسبت می‌دادند.

  این گیاه هم به خاطر این خاصیت‌های دارویی و هم مزهٔ تند خوش‌گوار آن مورد علاقهٔ بسیاری بوده است. کسنوفون فرماندهٔ جنگی و مورخ یونانی از سربازانش می‌خواسته برای تقویت نیروی خود آب‌تره بخورند. وی همچنین در کتاب کورش‌نامه خود در توضیح زندگی پارسیان در مراکز تربیتی آن‌ها به این نکته اشاره می‌کند که آب‌تره از غذاهای اصلی آنان بوده‌است. در مورد کودکان می‌نویسد؛ «غذای عمدهٔ آن‌ها نان و بولاغ اوتی است، که از خانه با خود می‌آورند و فنجانی دارند، که با آن از رودخانه آب می‌آشامند.»و در مورد نوجوانان؛ «غذای دیگر این نوجوانان، جز آنکه ذکر شد، فقط گوشت شکار است یا بولاغ اوتی.»یونانیان و انگلوساکسونها آب‌تره را برای درمان طاسی مصرف می‌کرده‌اند. جرارد (۱۶۳۳) آن را برای درمان یرقان سفید دختران جوان توصیه می‌کرده‌است. فرانسیس بیکن هم خاصیت‌های جادویی همچون جوان کردن زنان سالخورده را به آب‌تره نسبت داده‌است. ایرلندی‌ها هم ارزش خاصی برای آب‌تره قائل بوده و آن را غذای دانایان و فرزانگان می‌دانسته‌اند.

تحقیقات متعددی از اثر ضدسرطانی آب تره حکایت داشته‌است.

در سال ۲۰۱۰ تحقیق در دانشگاه ساوتمپتون نشان داد که تنها پس از چند ساعت از گذشت مصرف حدود ۸۰ گرم آب‌تره، میزان مولکول‌های ضدسرطانی در خون افزایش یافته و از رشد سلول‌های سرطان پستان جلوگیری می‌شود. به این ترتیب این گیاه هم در جلوگیری از رشد سرطان پستان و هم در کمک به بهبودی مبتلایان به این بیماری و جلوگیری از عود آن مؤثر است.
مطالعه‌ای که در ژورنال «همه‌گیرشناسی سرطان» در سال ۱۹۹۵ به چاپ رسید از کاهش پیشرفت سرطان ریه در افراد سیگاری با مصرف منظم روزانه ۵۷ گرم آب‌تره حکایت داشت. مطالعه دیگری در دانشگاه اولستر که در «ژورنال آمریکایی تغذیه بالینی» در سال ۲۰۰۷ به چاپ رسید نشان داده که مصرف ۸۵ گرم آب‌تره در روز به مدت ۸ هفته حدود ٪۲۳ تخریب دی‌ان‌ای گلبول‌های سفید بر اثر سرطان را کاهش می‌دهد. اثر مثبت آب‌تره در افراد سیگاری چشمگیرتر است که این احتمالاً به کمبود آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن سیگاری‌ها مربوط می‌شود.

همچنین مقدار بالای ید در این گیاه آن را برای بهبود فعالیت غدهٔ تیروئید و درمان بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید سودمند ساخته‌است.

از ویژگی‌های دیگر این گیاه مدر بودن، خلط آوری (که آن را برای بهبود سرفه و گلودرد مفید می‌سازد) و داشتن اسیدهای گوارشی (کمک به هضم غذا) است.

نام این گیاه در گویش لری استان فارس(منطقه کامفیروز) «بکلو» می‌باشد و برای بیماریهایی مثل زردی نوزاد استفاده می‌شود.

خواص گلپر

هر یک از ما حداقل یک بار انار یا باقلا را با گلپر خورده‌ایم و بو و مزه آن برای ما آشناست...
این ادویه را چقدر می‌شناسید؟ آیا با خواص آن آشنایید؟ دکتر محمدحسین صالحی سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران، در مورد این گیاه و خواص تغذیه‌ای و درمانی آن، این‌گونه توضیح داده‌اند.
  آیا این درست است که گلپر یک چاشنی ایرانی است؟

بله، گلپر گیاهی است که فقط در ایران می‌روید و به همین دلیل به «هراکلیوم پرسیکوم» معروف است. تمام گیاهانی که پایان نامشان «پرسیکوم» است، به نام کشورمان ثبت شده‌اند. محل رشد این گیاه بیشتر نواحی مرتفع (1500-2000 متر ارتفاع) و پر آب مثل رودخانه‌های اطراف شمشک، گچسر، دیزین، اوشان و تونل کندوان است و از این مناطق به سایر نقاط ایران ارسال می‌شود. میزان برداشت گلپر به حدی نیست که به خارج از ایران صادر شود.

بهار فصل رویش این گیاه خودرو و وحشی است. برگ‌های گلپر بزرگ و پهن است و قطر آن گاهی از نیم متر هم بیشتر می‌شود. گیاه گلپر از خانواده گیاهان چتری یا جعفری و گل آن بسیار زیبا و شبیه چتر است. قطر این گل‌ها گاهی به بیش از 50 سانتی‌متر می‌رسد. گل‌های سفید رنگ در خرداد و تیر ماه باز می‌شود. شهریور و مهر ماه فصل برداشت دانه‌هاست.
دانه‌های گلپر پهن هستند، بویی نافذ دارند و قطر آن‌ها از 4-6 میلی‌متر بیشتر نمی‌شود. برای برداشت دانه‌ها چترها را می‌چینند و آن‌ها را در یک پارچه می‌تکانند تا دانه‌ها بریزد. برگ و ساقه این گیاه هم بوی نافذی دارد و از ساقه تو خالی آن گرچه مزه تند و تیز و تلخی دارد، ترشی بسیار خوشمزه‌ای درست می‌کنند. دانه‌های گلپر مشابهی از نظر بو و مزه ندارد و از قدیم به دلیل خوراکی بودن و از آنجا که مصرف آن محدودیت و ممنوعیتی ندارد، آن را پودر می‌کردند و به عنوان ادویه مستقیم یا همراه با سایر ادویه‌ها در ترشی‌ها یا در غذاها می‌ریختند.

 دانه‌های گلپر خواص درمانی یا تغذیه‌ای هم دارند؟
بله، گلپر خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدنفخ بالایی دارد و معمولاً همراه با مواد غذایی نفاخ مثل باقلا استفاده می‌شود. دانه‌های گلپر خاصیت تقویت‌کنندگی معده هم دارند و هضم‌کننده خوبی هستند. افرادی که معده ضعیف یا تنبلی دارند، می‌توانند از پودر گلپر به عنوان ادویه در غذا استفاده کنند.
اسانس دانه‌های گلپر خاصیت ضدمیکروبی دارد و همانند سیر و پیاز شوینده معده محسوب می‌شود. از این ادویه به عنوان نگه‌دارنده مواد غذایی از فساد نیز استفاده می‌شود.
متأسفانه با توجه به اینکه این گیاه فقط در ایران آن هم در نواحی خاصی می‌روید، مطالعه چندانی روی اسانس آن انجام نشده و در مورد سایر خواص این گیاه نیز اطلاعاتی در دسترس نیست.

آیا این موضوع درست است که برخی افراد به گلپر حساسیت دارند و با مصرف آن کهیر می‌زنند؟
کلاً گیاهان خانواده جعفری می‌توانند ترکیب‌های کومارینی داشته باشند که برای برخی افراد حساسیت‌زاست و مشکلات نوری روی پوست ایجاد می‌کند. یعنی فردی که به این گیاهان حساسیت دارد، در اثر مصرف یا تماس پوستی با آن‌ها و قرار گرفتن در آفتاب، دچار لک‌های پوستی قهوه‌ای، قرمز یا تاولی می‌شود که گاه خارش دارد. البته درصد کمی از افراد به ترکیب‌های کومارینی حساس هستند اما به هر حال اگر فردی در اولین تماس با گلپر یا سایر گیاهان چتری یا مصرف آن‌ها این نوع حساسیت را مشاهده کرد، دیگر نباید این گیاهان را مصرف کند زیرا با مصرف بیش از یک بار ممکن است حساسیت افزایش یابد و لک‌ها یا تاول‌ها تمام بدن را فرا بگیرند.

 برای نگهداری بلندمدت دانه‌های گلپر باید آن‌ها را پودر کنیم؟
بهتر است دانه گلپر را تا هنگام مصرف پودر نکنیم البته این در مورد تمام دانه‌های گیاهان خانواده جعفری مثل زیره، رازیانه و گشنیز صدق می‌کند زیرا اسانس در دانه گیاهان محبوس است و اگر آن‌ها را در شرایط درست نگهداری کنیم، تا 3-2 سال قابل استفاده‌اند اما وقتی دانه‌ها پودر می‌شود، اسانس آن‌ها به سرعت تبخیر می‌شود و خاصیتش را از دست می‌دهد و دوام آن‌ها در شرایط مناسب نگهداری به 6 ماه می‌رسد. البته بهتر است دانه‌ها را هنگام مصرف یا حداکثر یکی دو هفته قبل از مصرف پودر کرد.

 دانه‌های گلپر را در چه ظرفی و در چه دمایی نگهداری کنیم؟
شیشه‌های رنگی تیره یا ظروف فلزی با در محکم، بهترین ظروف برای نگهداری دانه‌های اسانس‌دار هستند. دانه‌ها را باید در مکانی دور از رطوبت و نور نگهداری کرد. بدترین ظروف برای نگهداری دانه‌های اسانس‌دار، ظروف پلاستیکی است. اندازه ظرف نیز باید با حجم ادویه متناسب باشد زیرا هوای داخل ظرف می‌تواند باعث اکسیده شدن اسانس شود و بو و خاصیت آن را تغییر دهد.

باید ظرف را در یخچال بگذاریم؟
نه، اما بهتر است در مکانی خنک و دور از گرما و رطوبت باشد زیرا گرما باعث از بین رفتن اسانس می‌شود.

 در عطاری‌ها دانه گلپر را یا در گونی می‌ریزند و باز می‌فروشند یا در کیسه‌های پلاستیکی بسته‌بندی می‌کنند. کدام نوع را تهیه کنیم بهتر است؟
اگر دانه‌ها در گونی در معرض گرما یا نور قرار گیرند به مرور زمان کهنه می‌شوند ولی در بسته‌بندی، ماندگاری گلپر بالاتر می‌رود اما پلاستیک بدترین ظرف برای نگهداری دانه‌های اسانس‌دار است زیرا اسانس‌ها پلاستیک را حل و خلل و فرجی ایجاد می‌کنند که با چشم دیده نمی‌شود ولی اسانس از میان آن‌ها تبخیر می‌شود. بهتر است به محض خرید دانه‌ها، آن‌ها را از بسته‌بندی خارج و به ظروف شیشه‌ای رنگی یا فلزی منتقل کرد.

تخم شربت از قدیم به عنوان یک نوشیدنی سنتی بین ایرانیان جای داشته که علاوه بر رفع تشنگی برای متعادل نگه‌داشتن فشارخون و لاغر شدن بسیار موثر است.

 تخم شربتی گیاهی خودرو، یک ساله و شبیه به ریحان ولی با برگ‌ها و تخم‌های ریزتر است. ساقه‌های آن مربع شکل و گلش مایل به قرمز و صورتی است. این گیاه در اوایل بهار در کوهستان‌ها و بیابان‌ها می‌روید.

تخم این گیاه سیاه شفاف است و وقتی‌که در آب ریخته شود بلافاصله حالتی خمیری و لعاب‌دار در آب ایجاد می‌کند که بسیار لغزنده است و رنگش متمایل به رنگ خاکستری می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب مانند فالوده می‌شود.

تخم شربتی در حقیقت دانه‌های گیاه ریحان کوهی است که به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب به صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. تخم شربتی خواص زیادی دارد و این‌گونه نیست که فقط برای فصل گرما توصیه شود.

نام‌های دیگر این گیاه: بادروج، تره خراسانی، اوقیمن، حوک، بورنگ، صریرا و بادروج ابیض می‌باشد.

 تخم شربتی لاغر می‌کند

استفاده از تخم شربتی در محلول آب یکی از بهترین مواد برای کم کردن وزن است. دانه‌های ژلاتینی تخم شربتی بدون آنکه کالری داشته باشد تا مدت‌ها فرد را سیر نگه می‌دارد و به جای خوردن داروهای زیان آور برای کم کردن اشتها، می‌توان از تخم شربتی استفاده کرد.

بیماری‌های تنفسی را با تخم شربتی برطرف کنید
این دانه های ریز سیاه رنگ دارای چند خاصیت است که در ادامه ذکر شده است.

* تخم شربتی برای درمان بیماری‌های تنفسی مفید است.

* مخلوطی از آن با زنجبیل و عسل در درمان آسم، سرفه، سرماخوردگی، آنفلوانزا و برونشیت موثر است.
تخم شربتی

دیگر خواص تخم شربتی
* از تخم شربتی برای درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند درد معده، نفخ، یبوست، سوءهاضمه و بی نظمی کارکرد روده‌ها استفاده می‌شود.

* خلق و خوی فرد را خوب می‌کند، خستگی مفرط ذهنی، تنش‌های عصبی، افسردگی، میگرن و مالیخولیا را برطرف می‌کند.

* از روغنی که با خرد کردن تخم‌های شربت به دست می‌آید، برای درمان عفونت‌هایی مانند زخم، بریدگی، عفونت مثانه، عفونت پوست و… استفاده می‌شود.

* در کشور چین، از تخم شربتی برای درمان عفونت، درد معده، گزیدگی مار و حشرات و پایین آوردن دمای بدن استفاده می‌شود.

* از آن جا که تأثیر ضد اسپاسمی دارد، سیاه سرفه را برطرف می‌کند.

* در رفع عطش بسیار موثر است.

* مشکل دیگری که دامن‌گیر دنیا از جمله کشور ما شده فشار خون است که معمولاً بعد از خوردن غذا به ویژه غذاهای پر نشاسته، فشارخون بالا می‌رود و اگر تخم شربتی همراه غذا خورده شود مواد نشاسته‌ای به تدریج قند موجود در خود را آزاد می‌کنند و به این ترتیب شما به طور تدریجی انرژی متعادل در طول روز خواهید داشت.

* تخم شربتی دارای مقدار فراوانی پروتئین، آهن، پتاسیم و کلسیم است و در عین حال آن‌هایی که در جذب کلسیم مشکل دارند بدانند یک ماده معدنی به نام بورون در تخم شربتی باعث انتقال کلسیم به استخوان‌ها می‌شود.
 
خواص درمانی و روش مصرف
* عطش: مقداری از تخم شربتی را به شربتی که دوست دارید اضافه کنید و بعد از گذشت حداقل دو دقیقه بنوشید.

* تقویت قلب: تخم شربتی را در عرق بید مشک یا نسترن بریزید و بنوشید.

* تقویت اعصاب: روزانه یک یا دو بار تخم شربتی را در عرق بادرنجبویه مخلوط کنید و آن را با عسل شیرین کنید و بنوشید.

* تنگی نفس، سرفه‌های خشک: یک قاشق مرباخوری تخم شربتی را در یک لیوان آب ولرم حل کنید و آن را جرعه جرعه بنوشید.

شربت گیاه راوند

شربت "گیاه راوند" رفع کننده عطش

یک کارشناس گیاهان دارویی ،گفت: شربت "گیاه راوند" نوشیدنی است که علاوه بر رفع عطش، قدرت ایستایی بدن را در طی روز، افزایش داده و سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت و سم زدایی می‌کند.

احمد دانایی کارشناس گیاهان دارویی  با اشاره به مصادف شدن ماه مبارک رمضان با یکی از گرم‌ترین ماههای سال که در آن تعریق بدن به شدت بیشتر می‌شود، افزود: استفاده از نوشیدنی‌هایی که عطش را رفع و قدرت و توان بدن را افزایش می‌دهد در این ماه ضرورت دارد.

وی شربت گیاهی راوند را یک شربت مفید برای ایام روزه داری عنوان کرد و گفت: این شربت از عصاره چندین گیاه نظیر عصاره چای سبز، عصاره دارچین، برگ به لیمو و... تشکیل شده و به علت دارا بودن اسید گلورونیک، سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد.

دانایی همچنین گفت: شربت راوند به دلیل دارا بودن نوعی آنتی بیوتیک قوی باعث می‌شود که مواد زائد و سموم بدن دفع شود.

این کارشناس طب سنتی با بیان اینکه یکی از بیماری‌های شایع در ماه رمضان که از کمبود آب و املاح معدنی در بدن ایجاد می‌شود تنبلی روده است، افزود: شربت راوند به دلیل دارا بودن اسید گلورونیک، املاح معدنی، اسید سیتریک، ویتامین‌های گروه B ,و... در درمان این بیماری و جلوگیری از ابتلا به آن نقش مهمی را ایفا می‌کند.

وی ادامه داد: از آنجا که طعم شربت راوند ترش مزه است، افراد بنا بر ذائقه خود می‌توانند آن را باعسل طبیعی شیرین کنند.

دانایی خاطرنشان کرد: در روزهای عادی بهترین زمان مصرف این شربت قبل از صبحانه و عصرها است اما برای افراد روزه‌دار 30 دقیقه بعد از صرف افطار و در مرحله دوم بعد از وعده سحر زمان مناسبی برای نوشیدن این شربت گیاهی است.

وی اظهار کرد: مقدار مصرف معمول این شربت در هر وعده یک استکان معمولی است.

این کارشناس طب سنتی با اشاره به دیگر فوائد گیاه راوند افزود: جلوگیری از ریزش موها، چین و چروک پوست و سخت شدن رگها، مفاصل و عضلات از دیگر فوائد این گیاه دارویی است.

گیاه پونه

پونه از گیاهان خانواده نعناعیان و نام‌های دیگر آن نعناع آمریکائی، گیاه پشه و سبزی پودینگ است.گیاهی است از سرده نعناع و تیره لب گلی‌ها و له شده برگ‌های آن عطر نعناع دارد. مصارف شناخته شده آن در آشپزی و شیرینی پزی و در طب سنتی بعنوان آرامبخش و مسکن و نیز در سقط جنین بکار می‌رود. اسانس آن در صنعت عطر سازی کاربرد دارد و دارای ماده سمی پولِگون است.

در یونان باستان و در روم قدیم کاربرد داشته و یونانیان برای معطر کردن شراب از آن استفاده می‌کردند. در کتاب آشپزی رومیان (اِپیسوس)این گیاه را به همراه پونه کوهی و انجدان رومی و گشنیز در بسیاری از دستورهای غذائی بکار می‌بردند. امروزه مصرف کمی در آشپزی دارد.هرچند روغن پونه بسیارسمی است، اما مصرف این گیاه بصورت تازه وخشک متداول است. مهاجرین اولیه در آمریکا از پودر خشک شده آن برای دفع حشرات استفاده می‌کردند. در تاریخچه انجمن سلطنتی لندن خاطرنشان شده‌است که این انجمن استفاده از پونه را برای کشتن مار زنگی پیشنهاد داده‌است.

   مصرف داروئی آن بیشتر برای خاصیت آرامبخشی و رفع سوءهاضمه و روان کننده عادت ماهانه، و گاهی برای تسریع سقط جنین بوده‌است.همچنین کاهش نفخ معده را نیز، از خواص آن ذکر می‌کنند.دم کرده برگ و گل آن در دل‌درد و آنفلوآنزا موثر است.

  اسانس پونه بسیار غلیظ و حتی در مقادیر کم سمی و کشنده است..گزارشهائی از مرگ بیمارانی که بعلل مختلف از اسانس غلیظ آن استفاده کرده‌اند وجود دارد.کنگره آمریکا درخواست نموده است که استفاده آن برای زنان حامله منع شود.

گیاه یولاف یا جو دوسر

یولاف یا جو دوسر با نام علمی Avena sativa گیاهی است از خانواده گندمیان که دارای گلهای بسیار ریز و نامشخص است. گیاهی علفی یک‌ساله‌است که به عنوان غذای دام کشت می‌شود.

گل‌های یولاف سنبله‌ای هستند و دانه‌های آن دارای مقدار زیادی هیدرات کربن مانند نشاسته و همچنین اسیدهای چربی مانند اسید پالمتیک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک را در ترکیبات خود داراست. یولاف ریشه افشان و ساقه بند بند و توخالی دارد که هرکدام به یک خوشه منتهی می‌شود. برگ‌های آن باریک است و قسمت پائینی آنها به صورت غلافی دور ساقه را احاطه می‌کند.

یولاف نیز همانند برنج و جو دارای پوسته (هال) می باشد.یولاف دارای یک سری برجستگی مو مانند به نام تریکوم است که این برجستگی‌ها سبب سختی کار با یولاف میشوند زیرا در هوا معلق میشوند و سبب سوزش بدن میگردند. از نظر ساختمانی یولاف کاملا باریک و کشیده است و از دو طرف یکسان است برای همین به آن جوی دو سر گویند. تا به امروز نیز در ایران به طور گسترده کشت نمیشود.با این حال برای اولین بار در شهر اصفهان یولاف به طور زراعی کشت شد. در گذشته ارقام مورد کشت یولاف دارای مقدار متوسطی بتاگلوکان و مقدار متوسطی روغن بودند. در حالی که در حال حاضر ارقامی از یولاف اصلاح شده است که حاوی 18 درصد روغن هستند که این میزان دو برابر مقدار روغن در ارقام قدیمی این گیاه است و گروهی دیگر از ارقام اصلاح شده یولاف دارای مقدار بسیار فراوانی بتاگلوکان هستندکه یولاف های بتاگلوکان نامیده می شوند

این ارقام برای درمان بیماران دارای دیابت نوع 2 تولید می شوند، زیرا ثابت شده بتاگلوکان موجود در این ارقام در درمان و پیشگیری این بیماران موثر است . مطالعات زیادی نشان داده که مصرف آرد یولاف سبب کاهش میزان کلسترول بد خون و افزایش میزان کلسترول خوب خون و خطر گرفتگی عروق کرونر قلب می شود و از سال 1980 تا امروز تحقیقات زیادی در رابطه با نقش بتاگلوکان در جلوگیری از انواع سرطان ها انجام شده و مشخص شده است که این ماده اثرات ضد تومور بسیار قوی دارد . هم چنین بتاگلوکان موجود در این ارقام یولاف اثرات ضد ویروسی و ضد باکتریایی ثابت شده ای دارد.

    هم چنین به خاطر داشتن گلوتن خاص، دارای اثراتی ویژه جهت پوست‌های خشک و خارش داراست.
    محصولات حمام از جمله محلول‌های کلوییدی، صابون، ژل و پودرهای حاوی عصاره‌ی جو دو سر در بازار عرضه شده‌اند.
    از عصاره نوعی جو دو سر در طب سنتی آیورودا جهت ترک اعتیاد تریاک استفاده می‌شده است.
    یک گزارش علمی نشان می‌دهد که جو دو سر ممکن است میل به سیگار را کاهش دهد. یک تحقیق که بر روی ۲۶ نفر سیگاری انجام شد، نشان داد که پس از مصرف ۴ هفته از عصاره هیدرو الکلی جو دو سر، تعداد سیگار روزانه‌ی آن‌ها از ۲۰ سیگار در روز به ۶ عدد کاهش یافت. کاهش سیگار افراد مذکور حداقل تا دو ماه ادامه یافت و این در حالی بود که گروه کنترل که از دارونما استفاده می‌کردند روزانه ۱۷ سیگار می‌کشیدند.

چای تهیه شده از جو دو سر دارای اثرات آرام بخش، مسکن و ادرارآور بوده و در تسکین آرتروز و روماتیسم موثر است


یک تحقیق نشان داد که مصرف روزانه‌ی ۱۰۰ گرم جو دو سر خشک به مدت سه هفته باعث کاهش ۲۳درصد کلسترول تام، ۲۳ درصد کلسترول LDL، ۲۱ درصد تری گلیسیرید، و ۲۰درصد کلسترول HDL شده است.

    از اثرات دیگر جو دو سر که در مطالعات اخیر اثبات گردیده است، اثر کاهش اسید اوریک آن است.
    چای تهیه شده از جو دو سر دارای اثرات آرام بخش، مسکن و ادرارآور بوده و در تسکین آرتروز و روماتیسم موثر است.

همان طور که گفته شد تعدادی از ارقام یولاف اصلاح شده تا 18 درصد روغن دارند. روغن یولاف می تواند مصرف خوراکی داشته باشد اما به دلیل خصوصیات منحصر به فرد فیزیکی و خواص بالای آنتی اکسیدانتی و میزان قابل توجه آنتی اکسیدانت آلکیل فئونالات، بیشتر در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می شود و در تولید کرم های ضد چروک و پیری، کرم های خاص برای مراقبت از کودک، لوسیون های اصلاح مردانه و انواع شامپوها و... استفاده می شود. هم چنین از روغن یولاف برای درمان بیماری پوستی اگزما استفاده شده و اثر مثبت آن بر پوست کاملا ثابت شده است

طریقه و مقدار مصرف:

دانه‌های جو دو سر را با آسیاب خرد نموده، یک لیوان آب جوش را به سه گرم از آن اضافه می‌کنیم و ۲۰ دقیقه صبر می‌کنیم تا محلول دم بکشد.

پس از آن محلول را صاف کرده و بدون قند و یا با شیرینی کم مصرف می‌کنیم. این عمل می‌تواند چندین بار در روز تکرار شود

گیاه خارشتر

خارشُتُر یا آدور (نام علمی Alhagi maurorum) گیاهی است پایا از خانواده باقلائیان (Papilionaceae یا Fabaceae) از زیرخانواده باقالاها (Faboideae) و یکی از بنشن‌ها بشمار می‌رود. نام دیگر آن علف ترنجبین است.

میوه این خانواده ناشکوفا است. بوته‌های آن نیمه‌درختچه‌ای و نیمه‌چوبی است که تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر می‌رسد. ساقه‌های آن سبزرنگ با خارهای تیز نوک‌زرد است.

ادرارآور و ضد سیاه‌سرفه و تب و لرز است.کاسبرگ آن بدون کرک، زنگ‌مانند و با پنج دندانه مثلثلی کوتاه نوک تیز است. دانه‌های آن در درون نیامک پهلوی هم قرار دارند.خارشتر از نظر پزشکی سنتی دارای طبع سرد است و برای رفع صفرا و سنگ کلیه و مثانه مؤثر است.خارشتر یکی از علوفه‌های خوراکی برای دامها بویژه بزها است.این گیاه مقاوم به سرما و دارای ریشه عمیق است و به آب کمی نیاز دارد. خارشتر برای گیاهانی مانند غلات و چغندر به عنوان علف هرز بشمار می‌آید.ریشه‌های خارشتر گاه تا ژرفای ۵ تا ۷ متر هم می‌رسد. میوه آن را ترنجبین (تَراَنگَبین) می‌نامند که به معنی عسل تر است. این گیاه در شوره‌زارهای ایران، عربستان، صحرای سینا، سوریه و هند و پاکستان تا ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا می‌روید.

واژه Alhagi در زبان‌های اروپایی از عربی الحاجی گرفته شده‌است. برای گونه اصلی خارشتر یعنی Alhagi maurorum سه نام علمی دیگر بکار می‌رود یعنی:Alhagi mannifera Jaub. & Spach
Alhagi graecorum Boiss
Alha
gi tournefortii Heldr

نام‌های گوناگون خارشتر در زبان انگلیسی عبارت‌اند از: (معنای واژگانی آنها درون دوکمان آمده‌است)

    Camelthorn (خار شتر)
    Manna Tree (درخت انگبین)
    Persian Manna Plant (گیاه انگبین ایرانی)

برنج

برنج از مهم‌ترین غلات و اقلام غذایی جهان است. نیمی از جمعیت جهان، به برنج به عنوان یک غذای اصلی وابسته هستند. هم‌اکنون «ده‌ها هزار نوع برنج» در جهان وجود دارد، اما این‌ها در دو زیرگونه کلی جای می‌گیرند. دو زیرگونه اصلی شامل برنج «جاپونیکا» با نام علمی Oryza sativa japonica و برنج «ایندیکا» با نام علمی sativa indica می‌شوند.

برنج گیاهی است که دارای ارقام زودرس (طول دورة رشد ۱۳۰ تا ۱۴۵ روز)، متوسط‌ رشد (۱۵۰ تا ۱۶۰ روز) و ارقام دیررس (۱۷۰ تا ۱۸۰ روز) می‌باشد.

ریشة برنج سطحی و افشان بوده و حداکثر در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متری خاک نفوذ می‌نماید. در این گیاه بغیر از ریشه‌های جنینی از محل گره‌ها نیز ریشه بوجود می‌آید. هر چقدر رشد برگها بیشتر باشد بر رشد ریشه‌ها هم افزوده شده و در نتیجه می‌توان گفت که با افزایش تعداد پنجه‌ها تعداد برگی بیشتر شده و در نتیجه رشد ریشه‌ها نیز زیادتر می‌گردد.

در زمان باز شدن گلها و به خوشه رفتن برنج رشد ریشه حداکثر مقدار خود را دارد.

ساقة برنج بندبند و تو خالی بوده و در فواصل مختلف ساقه جداره‌های سختی قرار دارد که در آن قسمت‌ها ساقه توپر می‌باشد و گره نام دارد. فاصلة بین دو گره را میان گره می‌نامند.بین سلول های ساقه فضایی بین سلولی زیادی وجود دارد که باعث می شود قسمتی ازاکسیژن مورد نیاز ریشه از طریق منافذ تامین شود . برگهای این گیاه کشیده و دارای رگبرگهای موازی بوده و بدون دمبرگ است و قاعدة برگ پهنتر از سایر نقاط آن می‌باشد. و قسمتی از ساقه گیاه یا تمام محیط آنرا احاطه کرده که آنرا غلاف یا نیام می‌نامند.در قاعده برگ در طرفین غلاف دو صفحة کوچک یا بزرگ بنام گوشوارک (Stipule) وجود دارد. همچنین در محل اتصال غلاف به ساقه زائدهٔ کوچکی بنام زبانک (Liyule) وجود دارد.همچنین تعداد گره‌ها در این گیاه از ۱۰ تا ۲۰ عدد تغییر می‌یابد. در مقادیر مساوی شاخص سطح برگ (LAI) بوته‌های دارای ساقة بلند از نور بهتر می‌توانند استفاده نمایند ولی به آسانی ورس می‌نمایند. ارتفاع بوته‌های برنج در ارقام مختلف از ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر و گاهی اوقات تا ۲۰۰ سانتی‌متر تغییر می‌یابد.
برگهای این گیاه متناوب بوده و در دو جانب متقابل ساقه قرار دارند. تعداد برگها در ارقام مختلف برنج متفاوت بوده، در ارقام زودرس ۱۴ تا ۱۵ برگ، در ارقام متوسط‌رس ۱۶ تا ۱۷ برگ و در ارقام دیررس تعداد برگها ۱۸ تا ۱۹ برگ بر روی هر ساقه می‌باشد.افزایش دمای هوای پیرامونی در زیاد شدن سطح برگ اثر تعیین کننده‌ای داشته و موجب بیشتر شدن تعداد برگها می‌گردد.در مقادیر مساوی شاخص سطح برگ (LAI) بوته‌هایی که برگهای کوچک و زیادتر دارند از بوته‌هایی که برگهای بزرگ و اندک دارند بهترند.

پنجه‌ها به جوانه‌های اولیه گفته می‌شوند که در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی تبدیل به ساقه می‌شوند. از مرحله ۴ تا ۵ برگی شدن گیاه پنجه‌زنی آغاز می‌گردد. پنجه‌ها در مراحل اولیه رشد برای تأمین مواد غذایی خود از ساقة اصلی استفاده می‌کنند و این عمل تا ظهور حداقل ۳ برگ و ۴ ریشه ادامه می‌یابدموقعی که نشاءها از خزانه به زمین اصلی منتقل شدند پنجه‌زنی شروع شده و تا یکماه بعد نیز ادامه می‌یابد. پس از پایان یکماه رشد پنجه‌ها به حداکثر خود رسیده و پس از آن از تعداد آنها کاسته خواهد شد. شرایط اقلیمی بویژه آب و هوا در رشد پنجه‌ها بسیار مهم و مؤثر می‌باشد. قدرت تولید پنجه در برنج خیلی زیاد بوده بطوری که هر بوته برنج معمولاً ۴ تا ۵ پنجه تولید می‌نماید.
برنج گیاهی است خود گشن و بین صفر تا ۳ درصد دگرگشنی دارد. گرده افشانی تقریباً هم‌زمان با باز شدن گلها در شرایط طبیعی روی می‌دهد. دمای مطلوب برای گرده افشانی در حدود ۳۱ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد است. در دمای پایین‌تر از ۱۰ تا ۱۳ درجه‌سانتی‌گراد و همچنین بالاتر از ۶۰ درجه سانتی‌گراد گرده‌افشانی متوقف می‌گردد.خشکی و دمای پایین می‌تواند روی گرده افشانی اثر منفی داشته باشد. حداقل دما برای انجام عمل لقاح ۱۵ درجه سانتی‌گراد می‌باشد.زمان باز شدن گلها ۸ صبح الی ۲ بعدازظهر بوده و گلهای گل آذین در بین یک دورة ۷ تا ۱۰ روزه باز می‌شوند و اکثر آنها ۲ تا ۴ روز پس از خروج گل آذین از غلاف برگ این کار را انجام می‌دهند.